Praten met pubers: simpele tips die werken

Pubers: het ene moment zitten ze opgesloten op de slaapkamer, het volgende moment stroomt er een hele waterval van emoties naar buiten. Als ouder herken je vast de korte antwoorden:

Jij: “Hoe was school?” Je kind: “Gewoon.”
Jij: “Wat heb je gedaan?” Je kind: “Niks.”

En dan denk je: “Waar is dat open kind gebleven dat alles met me deelde?”

In dit artikel lees je waarom communiceren met pubers vaak zo lastig is en krijg je praktische tips en oefeningen om op een fijne manier met je puber in gesprek te blijven.

Herkenbare momenten

Lisa ploft neer op de bank. Ze trekt haar capuchon diep over haar hoofd. Op je vraag of er iets is, bromt ze: “Laat me.” Je voelt je buitengesloten. Later die avond komt ze de keuken in, pakt een glas water en zegt zacht: “Mijn beste vriendin praat niet meer met me.” Je legt even je hand op haar arm. “Dat doet pijn hè?”

Geen lange vragen. Geen adviezen. Alleen erkenning is voldoende.

Of Tom, die zwijgend tegenover je zit aan de ontbijttafel. Hij prikt in zijn brood alsof het brood de schuldige is. Op je luchtige vraag: “Nog iets leuks vandaag?” haalt hij zijn schouders op. Pas bij het vertrekken fluistert hij: “Ze riepen gister dat ik dom ben.” Je voelt een steek. Je zegt: “Dat is hard om te horen.”

Ook hier: geen oplossingen. Alleen luisteren helpt al om verbinding te maken.

Waarom praten met pubers zo lastig is

Het ligt niet (alleen) aan jou. Deels komt het door het puberbrein, deels door hun ontwikkelingsfase:

• Ze zoeken hun eigen ik en zetten zich daarbij soms flink af.
• Ze hebben een grote behoefte aan zelfstandigheid.
• Ze voelen oordelen of controle haarfijn aan.
• Hun hersenen zijn nog volop in ontwikkeling, waardoor gevoel en verstand niet altijd samenwerken.

Dat maakt communiceren met pubers geen vanzelfsprekend gesprek. Het vraagt geduld en een andere manier van vasthouden: minder opvoeden, meer begeleiden.

Zo luister je zonder oordeel

Veel pubers haken al snel af als je te veel praat of meteen met oplossingen komt. Ze krijgen dan het gevoel dat je:

• advies geeft (“Je moet gewoon…”)
• oordeelt (“Zie je nou wel…”)
• wegpraat (“Ach joh, dat valt toch mee.”)

Wat helpt wél?

• Luister met volle aandacht.
• Laat stiltes gewoon bestaan.
• Vraag niet alleen wat ze deden, maar hoe het voelde.

Voorbeeld:

• Zeg niet: “Waarom doe je zo chagrijnig vandaag?”
• Zeg wel: “Ik merk dat je stil bent. Is er iets gebeurd?”

Praktische tips voor verbinding

Voelt je puber zich aangevallen, dan schiet hij of zij in de verdediging. Dat is geen onwil, maar een reflex. Hier helpen toon en timing vaak meer dan de inhoud.

Tips om verbonden te blijven:

• Ik-boodschappen gebruiken: “Ik maak me zorgen als je zo laat thuiskomt zonder iets te zeggen.”
• Kies je moment: niet meteen na school of tijdens een ruzie.
• Keuzevrijheid geven: “Wil je er nu over praten, of liever vanavond?”
• Nieuwsgierig zijn in plaats van controleren: “Hoe kijk jij hiernaar?”

Twee oefeningen voor thuis

1. Luisteren zonder invullen
Ga tegenover elkaar zitten. De een vertelt iets, de ander herhaalt alleen wat hij hoorde. Geen mening, geen advies. Bijvoorbeeld:

• Puber: “Iedereen lachte toen ik een fout antwoord gaf.”
• Ouder: “Je zegt dat iedereen lachte toen jij een fout antwoord gaf.”

Vraag: “Klopt dit?” Pas als dat zo is, ga je door. Daarna wissel je van rol. Het is verrassend moeilijk en heel waardevol.

2. Drie dingen delen
Kies een vast moment, bijvoorbeeld tijdens het eten. Iedereen deelt om de beurt drie dingen:

1. iets wat fijn was
2. iets wat lastig was
3. iets waar je naar uitkijkt

De rest luistert. Geen onderbrekingen, geen adviezen. Alleen aandacht. Zo ontstaat er luchtigheid en diepgang.

Samen zoeken naar verbinding

Bij Speltherapie Praktijk Eindhoven werken we ook met pubers. Misschien herken jij je in de voorbeelden hierboven en merk je hoe lastig het soms is om contact te houden. Wij helpen jou en je puber om elkaar beter te begrijpen. Soms doen we dat via spel, soms via gesprekken, altijd op een manier die past bij jouw kind en bij jullie gezin.